"Tôi bâng khuâng, có lẽ anh ta đã không đợi nổi sau một đêm dài vô tận…."
Cách đây hơn 22 năm, sau sự cố Thiên An Môn, tôi ngồi tán gẫu với ba anh trí thức trẻ người Hoa ở một quán cà phê nhỏ đường Nam Kinh, trung tâm Thượng Hải. Đề tài sôi nổi là xã hội Trung Quốc sẽ biến đổi như thế nào và bao giờ thì “biến cố” này sẽ xẩy ra? Anh lạc quan nhất cho rẳng chỉ 2 năm nữa, TQ sẽ có một thể chế mới và nền kinh tế thị trường sẽ chủ đạo các nguồn tài lực của quốc gia. Anh khác thì bi quan, tiêu cực…cho rằng TQ sẽ không thay đổi cho đến khi Thế Chiến Thứ Ba xẩy ra và sau khi TQ mất 1/3 dân số. Anh còn lại theo đạo Trung Dung của cụ Khổng, nghĩ rằng quy trình thay đổi thể chế sẽ mất khoảng 20 năm với những bước nhỏ và chậm. Tôi chỉ ngồi cười không bình luận.
Hỏi lý do, tôi trả lời, “ các anh yêu nước thì đương nhiên phải băn khoăn bức xức. Tôi là người ngoại cuộc, sắp về lại Mỹ. Chuyện TQ đến bao giờ mới thay đổi chắc chắn là một đề tài thú vị; nhưng không ai ngoài người Hoa thao thức vì nó.”
Hai mươi năm sau, tôi lại ngồi cùng một số bạn người Việt ở Cafe LaFayette tại khách sạn Continental. Một anh nói là trời sắp sáng chưa, hay đang còn giữa đêm? Tôi đùa là đêm mới bắt đầu.
Cũng như với đất nước, một cử động nhỏ gì của người mình yêu đủ làm đầu óc quay cuồng trong bão lốc. Một nụ cười kéo ngày nắng dài ra và tô xanh biển rộng. Một giọt nước mắt biến đêm thành vô tận và ánh trăng sao khô héo dật dờ? Một tin vui về sáng tạo và đổi mới làm đôi chân tuổi trẻ bước nhanh hơn trong công việc. Một tin xấu về lãng phí và quan liêu làm đôi vai chùng xuống trong những quán nhậu để quên đời. Tình yêu đất nước đã làm bao nhiêu người trong chúng ta mất ngủ?
Câu hỏi tôi nhận nhiều nhất từ các bạn BCA là bao giờ thì bình minh sẽ đến hở chú?
Năm ngoái khi ghé qua Shanghai, tôi gặp lại anh bạn “bi quan” của tôi ngày nào. Anh đã vào Đảng và đang làm bí thư cho một huyện khá lớn ở Lanzhou. Anh bây giờ ở khách sạn Ritz-Carlton khi về Shanghai, xài toàn hàng hiệu và hãnh diện với quê hương TQ, nơi có nhiều tỷ phú đô la nhất Á Châu. Hỏi thăm về anh bạn “lạc quan”, anh cho biết bạn ấy đã di cư qua Canada và đang dạy học ở một đại học tại Toronto. Còn anh bạn theo chủ nghĩa Trung Dung đã tự tử cách đây hơn 10 năm rồi.
Tôi bâng khuâng, có lẽ anh ta đã không đợi nổi sau một đêm dài vô tận….
Nguồn: Blog Alan Phan
